شاید بتوان «دارالفنون» را اولین مرکز آموزش علوم به معناى جدید و امروزى آن دانست، اگر چه در حدود سیصدوهشتاد سال قبل از هجرت نیز «دانشگاه جندى‏ شاپور» را ذکر کرده ‏اند و در طول تاریخ هزاروچهارصد ساله اسلام در سرزمین ما مدارس علمیه فراوانى بوده است، اما آنچه ماهیت مراکز آموزش عالى امروزى را شکل مى‏ دهد «علم» لازم براى رسیدن به «مدرنیسم» است.

در سال ۱۲۲۸ ه. ش. مدرسه دارالفنون که ابتدا به صورت دانشگاه پایه ‏ریزى گردید به دستور میرزا تقى‏ خان امیرکبیر تأسیس شد. دارالفنون در آغاز، مانند دانشگاه هاى جدید شامل رشته‏ هاى مختلفى بود و بعضى از دانش ‏آموختگان آن در رشته ‏هاى گوناگون، علوم و فنون جدید را در ایران بنیاد نهادند.

این مدرسه، هفت دانشکده ادبیات، ریاضیات و مهندسى، طب و داروسازى، نظام و موزیک، معدن‏ شناسى و هنرهاى زیبا را شامل مى ‏شد. بعدها به تدریج بعضى از رشته ‏ها از آن جدا گردیدند و اداره و سازمان مستقلى یافتند؛ مدرسه‏ هاى علوم سیاسى (۱۲۷۷)، صنعتى ایران و آلمان (۱۲۸۶)، عالى فلاحت (۱۳۰۱)، دارالمعلمین عالى (۱۳۰۷) و دامپزشکى (۱۳۱۱) از آن جمله ‏اند.

همه مراکز فوق تا قبل از سال ۱۳۱۳ه.ش. به صورت پراکنده، براى آموزش علوم و فنون جدید سعى مى‏ نمودند اما فکر تأسیس مرکزى که جامع همه یا اغلب مدارس عالیه باشد در قانون ‏مصوب‏ هشتم‏ خرداد ۱۳۱۳ ه. ش. مطرح شد و با عنوان دانشگاه تهران در پانزدهم بهمن ماه همان سال افتتاح گردید.

دانشگاه تهران ابتدا با شش دانشکده شروع به کار نمود. این دانشکده ‏ها عبارت بودند از: «ادبیات، فلسفه و علوم تربیتى»، «حقوق، علوم سیاسى و اقتصادى»، «طب و شعب و فروع آن»، «علوم طبیعى»، «فنى» و «علوم معقول و منقول.»