پدیده‌ی اختلاف، به ویژه در عرصه‌ی‌ انـدیشه‌ و حـکومت‌،واقـعیتی است که‌ در هر نظام فکری و سیاسی وجود دارد؛ لکن در مبانی انسان‌شناسی و جهان‌بینی‌های‌ نظام‌های گوناگون فکری و سـیاسی، نوع و سنخ پدیده‌ی‌ اختلاف متفاوت می‌شود.در نظام لیبرال‌، که انسان‌شناسی اومانیستی و اصالت‌‌ فـردی ‌(با حاکمیت سود و لذت) سـیطره دارد، اخـتلاف بر سر تزاحم منافع‌ افراد است، اما در نظام دینی (در مقام تعریف) چون انسان‌شناسی الهی و اصالت کمال فرد و جامعه (با حاکمیت معنویت و اخلاق‌) سیطره دارد، اختلاف نه بر سر تزاحم منافع شخصی افـراد،بلکه بر سر تشخیص مصادیق‌ بهتر و اولویت‌ها در طریق کمال فرد و جامعه است.

احزاب و گروه‌های مختلف از یک طرف براساس اختلاف‌ دیدگاه‌ها‌ و از طرف دیگر براساس نزدیکی و اشتراک دیدگاه‌های درون گروهی پدید می‌آیند.احزاب در نـظام دیـنی به واسطه‌ی جهان‌بینی و انسان‌شناسی الهی‌ براساس آرمان‌هایی متعالی و بر افق اصول مشترک شکل می‌گیرند.

در‌ نظام‌ دینی، هر فرد آدمی،بنابر مسئولیت وجودی خویش در برابر موهبت آزادی و اختیار،خواست‌های خود را محدود بـه ضـوابط و شرایط طریق کمال می‌نماید.

وضعیت درون حزبی احزاب در نظام‌ لیبرال‌ از قبیل همکاری براساس منافع‌ مشترک است،ولی وضعیت درون حزبی احزاب در نظام دینی از قبیل‌ همدلی برای آرمان‌های مشترک است.

وفاداری به اصـول مـشترک توسط احزاب مختلف‌ ضامن‌ اتحاد‌ ملی و همدلی‌ درون حزبی ضامن‌ انسجام‌ درونی‌ جامعه است.