یکی از تنگناهای مهمی که گفت‏ و گوهای دقیق و علمی را دشوار می‏ سازد، وجود برخی واژه هایی است که همراه با فرهنگ غرب به حوزه اندیشه دینی ما راه یافته است. واژه‏ هایی که از آن ها نام می‏ بریم چنین نیست که با فرهنگ دینی و آنچه که ما تا کنون در حوزه معرفت ‏شناسی با آن سروکار داشته‏ ایم بیگانه باشد، امّا این واژه‏ های کهن در تفکر لیبرالی غرب با پیش فرض‏ هایی باردار شده ‏اند که غیر از آن چیزهایی است که ما آن ها را باور داریم.
پیش فرض ‏هایی که مفهوم چنین واژه ‏هایی بر آن ها ابتناء می‏ یابد از اصالت‏ بخشی به انسانِ حیوان انگاشته شده (اومانیسم) آغاز می ‏شود و تا تأکید بر فردیت او (اندیویدوآلیسم) و تصریح بر اصالت و حاکمیّت امیال سودجویانه و لذت ‏طلبانه او ادامه می ‏یابد. مبانی یاد شده که با دیدگاه ‏های تحصلی و آزمون ‏پذیری تجربی در مقوله معرفت و ابزارانگاری در اخلاق و حقوق و دیانت و پراگماتیسم بی‏ اعتنا به حقایق عالم و تمسخر الهیات و مابعدالطبیعه نسبتی دارند، به انکار اصول موضوعه شناخت و برابر انگاشتن حق و باطل و درست و نادرست و ارزش و ضدارزش و نسبی پنداشتن حقیقت می‏ انجامند. بر کسانی که اندک آشنایی با متون و معارف اسلامی داشته باشند آشکار است که مبانی برشمرده شده با آنچه در معرفت‏ شناسی اسلام بدان اشاره شده است، اختلاف اساسی دارد.
در اسلام، انسان تنها جانوری که کمی پیچیده ‏تر از سایر جانوران در ساختار مغز و اعصاب و فیزیک ایستایی و استوای قامت و یا طرز قرار گرفتن مهره ‏های پشت باشد نیست، بلکه علاوه بر این حقایق مادی و قشری، خلیفه‏اللّه‏ و تاج آفرینش و قادر به شناخت عالی ترین و لطیف ترین معارف و مرکز فلسفی و اخلاقی عالم امکان و بنابراین تنها جانداری که قادر به تحمل رسالت است نیز هست.
در اندیشه اسلامی، برخلاف آنچه اندیشه لیبرال مؤید آن است، همواره به صدق و کذب قضایا و حق و باطل بودن مسائل توجّه می‏ شود و راه شناخت به سوی حقایق باز است و معارف متافیزیک تمسخر نشده ‏اند و ارزش و ضدارزش برابر نیستند و مطلق و مقدس دانستن حقیقت و پایبندی به آن، تعصب غیرمنطقی و فوندامنتالیزم تلقی نمی‏ شود. حال در این مجال، ما با یکی از واژه ‏هایی که شرحشان گذشت روبرو هستیم و آن، «آزادی» است.