پرسش از «نسبت دین و لیبرالیسم»، پرسشى مرکب (Complex) است. براى تجزیه این پرسش مرکب به مسائلى ساده و متعین باید الفاظ و مفاهیم مندرج در آن به خوبى تحلیل شوند (Conceptual analysis). مفاهیم «نسبت»، «دین» و «لیبرالیسم» به منظورهاى مختلفى در ادبیات دین پژوهى به کار مى‏ روند و بسته به مرادى که از کاربرد این مفاهیم در نظر است مسأله «نسبت دین و لیبرالیسم» دستخوش تغییر مى‏ شود. در این مقاله سعى شده است با تحلیل مفاهیم مندرج در این مسأله به یافتن روش حل آن کمک شود، چرا که مهمترین گام در رویارویى با یک مسأله و یافتن روش حل آن، وضوح بخشیدن به آن است.

براى حل یک مشکل یا مسأله باید روش حل آن را کشف نمود و وقتى مى‏ توان در یافتن روش حل یک مسأله توفیق یافت که الفاظ و مفاهیم مندرج در آن نیک تحلیل شوند (analysis Conceptual) و هیچ نکته مبهمى باقى نماند، لذا مهم‏ترین و اولین گام در رویارویى با یک مسأله، وضوح بخشیدن به آن است.

بسا مسایلى که به خاطر ابهام نهفته در اجزاشان محققان را متحیر و پاسخ‏ ها را مبهم ساخته ‏اند. یک مسأله وقتى قابل حل است که تا حد امکان واضح شده باشد. گاهى مسایل آن قدر کلى، عام و نامتمایزند که نه فرضیه ‏اى را مى‏ پذیرند و نه روش تحقیق معین و مشخصى را برمى‏ تابند. پرسش از «نسبت دین و لیبرالیسم» نیز با این کلیت، تشخص و تعین کافى براى یک پاسخ معین و دقیق را ندارد و در واقع سؤالى مبهم است. این پرسش مرکب (Complex) در حقیقت سؤالات و پرسش هاى بسیارى را در درون خود دارد که پس از تحلیل مفاهیم مندرج در مسأله مذکور وضوح مى‏ یابند.