مدل سازی برای دینداری به نحو مطلوب و ارائه ی الگوهایی برای سنجش عیار دینداری در جامعه ی دینی نیازمند مفهوم سازی و تعیین چارچوب نظری است. در این جستار، نویسنده، پس از اشاره ی اجمالی به نکات مورد توجه جامعه شناسان و روان شناسان، در خصوص الگوهای دینداری و سنجش آن ها، به چارچوب نظری هرگونه مدل سازی برای دینداری مطلوب و بایدها و نبایدهای آن می پردازد. نگارنده در این مقاله، که جنبه های هنجاری و توصیه ای (Normative) دارد، توجه به چهار مولفه را در دینداری مطلوب لازم می داند که عبارتند از:

۱) معرفت (دانش) دینی؛

۲) احساس (گرایش) دینی؛

۳) مهارت دینی؛

۴) بصیرت (بینش) دینی.

هرگونه مدل سازی مفهومی مرتبط با دینداری مطلوب باید بر مدار این چهار مولفه باشد. همچنین الگوهای سنجش دینداری باید بر محور تعادل و تناسب و رشد هماهنگ همین مولفه ها شکل بگیرد. برای تبیین این دیدگاه ساختار مقاله تشکیل شده است از چارچوب نظری مدل سازی برای دینداری مطلوب، اصول حاکم بر روش شناسی سنجش مطلوبیت در دینداری، توجه به رشد متناسب دانش دینی و احساس دینی، نقش دانش و گرایش دینی در مساله ی حقانیت دینداری.